Τεύχος 56

«Έρρει τα καλά, γυμνά τα κακά, ο πλους εν νυκτί, πυρσός ουδαμού, Χριστός καθεύδει»¹

 ή αλλιώς:ανεβαίνοντας με το βριζώνι στα Μετέωρα

Ίσως να ήταν ασυγχώρητη παραδρομή αν στην ανάβασή μας στους αιώνες της ανύψωσης έως την 1^η χιλιετία, δεν κάναμε μία στάση στα βραχομονάστηρα των Μετεώρων και το θρυλικό σήμα κατατεθέν τους, το περιώνυμο βριζώνι.

Όπου στο λεξικό² διαβάζουμε: βριζώνι το, βριζώνι Θεσσ. Στερελλ. (Ευρυταν.) κ.α., βριζώμ Στερελλ. (Αιτωλ. Αρτοτ.), Βουρζώμ’ Θεσσ. Εκ του ουσ. Βρίζα και της παραγωγικής κατάληξης –ώνι. Σάκκος δικτυωτός πλεκτός εκ σχοινίου χρησιμοποιούμενος συνήθως δια μεταφοράν αχύρων (της βρίζης κυρίως).

Κι όχι μόνο η βρίζα. Και τι δεν κουβαλήθηκε από το δίχτυ ή το σχοινί των ριψοκίνδυνων κτιτόρων–πρώτων επισκεπτών. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή· μάλλον γύρω στο 1000 μ.Χ. ή λίγο μετά, κάποιοι αναχωρητές χριστιανοί θέλοντας να μονάσουν ή κάποιοι ημιπαράνομοι θέλοντας να ξεφύγουν από τους φόρους…, κι όπως κι αν έχει, κι ό,τι κι αν ισχύει, με απαραίτητη πάντως συνθήκη την τρομερή ευλυγισία, κάποιοι λοιπόν –πρώτη φορά– αναρριχήθηκαν, στήνοντας μέσα στις βραχοσπηλιές και τα κοιλώματα κονάκι. Πρώτο τους μέσο για την ανέλκυση υλικών και αγαθών (αλλά και ανθρώπων), το σχοινί και το δίχτυ. Μία ξυλόσκαλα ή μία ανεμόσκαλα συμπλήρωνε τις ανέσεις.

Τα πρώτα μας αδιαμφισβήτητα στοιχεία για εγκατάσταση μοναχών χρονολογούνται το 13^ο – 14^ο αιώνα, που ο κτίτωρ της μονής Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, Άγιος Αθανάσιος, ονόμασε τον πλατύ λίθο, όπου ανέβηκε: Μετέωρο. Η δημιουργία της μοναδικής σε γοητεία μοναστικής πολιτείας, ήταν λοιπόν γεγονός.

Και βέβαια, κάνουμε αυτή την αναφορά όχι γιατί οι μοναχοί ανακάλυψαν εκ νέου τον τροχό αλλά γιατί το σχοινί ανάρτησης, αυτό το δίχτυ, είναι ιδιομορφία και σήμα κατατεθέν των Μετεώρων, εκφράζοντας, ίσως τυχαία, με τον καλύτερο όμως τρόπο, ένα ιδανικό της μοναστικής ζωής: την απλότητα.

Και όταν κανείς το αντικρίσει και σήμερα ακόμα, έτσι ορφανεμένο κι αδειανό, του έρχεται στο νου εκείνη η όμορφη φράση του Μ. Βασιλείου για τις αρετές που πρέπει να έχει ο μοναχός: «Άπολις, άοικος, ακτήμων, πράος, ησύχιος». Μεμιάς μ’ αυτά, ξεχνάς τα εμέσματα του όποιου παπαδαριού που σε κάνουν να σιχαίνεσαι την άνοιξη και στοχάζεσαι…

Πόσος τεράστιος μόχθος, πόσος ιδρώτας μ’ ένα σχοινί και μ’ ένα δίχτυ, κι αργότερα μια τροχαλία σε έναν ιστό που προεξέχει από ένα μπαλκόνι του θανάτου, πάνω από το χάος. Με αυτά όλα κι όλα, για να ανεβάσεις ένα βουνό πάνω σε έναν βράχο και να το κάνεις μοναστήρι, καμπαναριό και σπίτι.

Μέχρι το 1920 που άρχισαν να κτίζονται οι τσιμεντένιες κλίμακες, οι ψυχές μετεωρίζονταν στο κενό, δεμένες στο σχοινί. Μέχρι την προηγούμενη γενιά και λίγο παραπίσω, το χέρι του μοναχού μαγγάνιζε το μάγγανο ώσπου να σιμώσει πάνω από τον γκρεμό, μέσα στον κουβά,³ ο άλλος μοναχός, πνευματικά αυτάδελφος και φορτωμένος μ’ ένα τσουβάλι όσπρια.

Έπειτα ήρθε ο ηλεκτρισμός και ανανοηματοδότησε τα πράγματα. Κι ο μοναχισμός όμως άλλαξε.

Μόνο το βριζώνι απέμεινε, αδειανό, να θυμίζει τις αρετές –κατά Μ. Βασίλειο– του μοναχού(;)

                                                       Καραπαναγής Αποστόλης